YOL SIKIŞTIRMA NEDİR? SIKIŞTIRMA ALETLERİNİN ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Karayollarında tanecikler arası boşlukların azaltılması için yapılan işleme yollarda sıkıştırma denir. Yolların sıkıştırılması işleminin yapılmasının nedenleri; tanecikler arası temas yüzeyini artırarak kesme gerilimini artırmak, poroziteyi azaltalarak geçirgenliği azaltmak, ileride oluşacak oturma risklerini azaltmaktır.

YOLLARIN SIKIŞTIRILMASINDA KULLANILAN ALETLER

Sıkıştırma işleminin uygulanması sırasında yaygın olarak kullanılan başlıca sıkıştırma aletleri ve özellikleri aşağıda verilmiştir.

Demir Bandajlı Silindirler

Asfalt kaplama uygulamalarında ilk kullanılan silindirler olup statik etkiyle sıkıştırma yaparlar. 2 akslı (tandem) ve 3 akslı (tridem) tipleri olup, 4-6 ton gibi hafif, 6-8 ton gibi orta ağırlıkta ve 8-12 ton ya da daha fazla ağırlıkta tipleri vardır. Ayrıca tranşe üzeri asfalt kaplamalarında ya da kaldırımlarda kullanılmak üzere daha hafif ve elle çekilebilir tipleri de bulunmaktadır.

Demir Bandajlı Silindirlerin Kullanıldığı Yerler

-Her çeşit asfalt kaplama uygulamalarında başarıyla uygulanabilmektedir

-Statik ağırlığı sayesinde, taneleri arasında sürtünmenin büyüklüğü dolayısıyla göreceli kayma hızı küçük olan kırma taş malzemenin sıkıştırılmasında kullanılırlar.

-Pürüzsüz ve sıkı bir yüzey oluşturulmasında kullanılırlar

-Granüler malzeme, kum-çakıl-kil karışımı ve kaya dolgularda iyi sonuç verirler.

-Sıkıştırma kalınlığı 20-30 cm‟ dir. Bu silindirler ile çok düzgün yüzeyler elde edilebilmektedir. Bu nedenle sıkıştırmada son işlemin demir bandajlı silindirlerle yapılması uygun olur.

-Granülometrisi uygun olmayan taneli zeminlerde kesme mukavemetinin, su içeriği fazla olan kohezyonlu zeminlerde de taşıma kabiliyetinin yetersizliği nedeniyle rahat ilerleyemez. İlerleme kuvveti küçük olduğu için ancak yatay veya az eğimli yüzeyler üzerinde çalışabilir. Dik eğimlerde ve yamaç kenarlarında bu tip silindirlerin çalışması güvenli değildir.

-Demir bandajlı silindirler plastik malzemenin sıkıştırılması sırasında önlerinde dalgalanmalara, arkalarında ise kabarmalara neden olurlar. Gevşek kumlar sıkıştırılırken ağır silindirleri pek taşıyamazlar ve tamburların altından yana kaçabilirler. Bu tip silindirlerin sıkıştırma etkisi zeminde kil oranı arttıkça düşer.

-Bu silindirler ile, sıkışmasını büyük ölçüde almış yüzeyler çok düzgün duruma getirildiği için keçi ayağı, vibrasyonlu ya da pnömatik silindirler ile yapılan sıkıştırmayı tamamlamada kullanılırlar.

Pnömatik Silindirler (Lastik Tekerlekli Silindirler)

Birbirine yakın çok sayıda lastik tekerleği bulunmakta ve ağır bir arabadan oluşmaktadır. Lastik hava basınçları 7 kg /cm2’ye kadar yükseltilebilmektedir. Lastik tekerlekli silindirler olarak da adlandırılan bu tip silindirler kendi kendine yürüyebilen tipte olduğu gibi günümüzde artık kullanılmayan çekili tipte olanları da vardır. Bu tip silindirlerin lastik basınçları elle ayarlanabildiği gibi yürürken otomatik olarak kendi kendini ayarlayabilen tipleri de vardır.

Pnömatik Silindirlerin Kullanıldığı Yerler

Asfalt kaplamalarda ara sıkıştırmalarda kullanılırlar çünkü;

 – Yoğurma etkisiyle daha homojen bir sıkıştırma yaparlar,

– Agrega tanelerini sıkışma sırasında birbirleri içerisinde en iyi biçimde yerleşecek duruma getirdiğinden iyi bir sıkışma elde edilir,

– Sıkışma sırasında daha az boşluk bırakarak su geçirgenliği azaltır ve böylece daha düzgün yüzeyler elde edilir. Ancak yüksek sıcaklıklarda daha çok düzgün ve cilalı yüzeyler elde edildiğinden trafik emniyeti açısından tehlikeli olabilir,

– Sıkıştırma sırasında daha az iz bıraktıklarından ütüleme sırasında bu izler daha kolay giderilebilir,

– Sıkıştırma sırasında daha az çatlaklar oluşturmaktadır.

– Kohezyonlu ve kohezyonsuz zeminlerin sıkıştırılmasında kullanılabilmekte olup zeminin yüzeyi ile temas alanı yaklaşık %80‟ e kadar olabilmektedir.

– Killi ve killi-kum zeminlerde iyi bir sıkışma elde edilebilmektedir.

– Granüler temel ve alt temel tabakalarının sıkıştırılmasında çok etkin bir biçimde kullanılmaktadırlar.

– Kalın tabakaların sıkıştırılması esnasında kullanılırlar.

– Yoğurma etkisi sayesinde iri taneli malzemelerden oluşan zeminlerinde kullanılabilmektedir.

– Manevra kabiliyetinin düşük olması sebebiyle dar alanların sıkıştırılmasında kullanım güçlükleri yaşanabilmektedir.

Keçi Ayaklı, Küt Ayaklı ve Izgaralı Silindirler

Keçi ayaklı silindirler, kendi kendine yürüyebilen tipte olduğu gibi çekili tipte olanları da vardır. Silindir kabuğu değme yüzeyine yüksek basınç sağlayan çıkıntılı ayaklardan ibarettir. Ayaklar değişik şekillerden oluşabilmektedir. Ayakların, zemin ile değme yüzeyinin küçük olmasından dolayı zeminin tamamının sıkıştırılabilmesi için çok sayıda geçiş yapılması gerekmektedir. Ayağın geçtiği alan üzerindeki derinlemesine gerilme dağılımı zayıf olmakta ancak ayakların her geçişte uyguladığı yüksek penetrasyon sebebiyle bu açık giderilebilmektedir.

Bu tip silindirlerin en büyük özelliği, serilen tabakaları aşağıdan yukarıya doğru sıkıştırmalarıdır. Serilen gevşek zemin malzemesine silindirin ayakları batarak önce malzemenin altındaki tabakayı sıkıştırır. Her geçişte malzemenin sıkışması artacağından batma miktarı da giderek azalarak, tabaka kalınlığınca aşağıdan yukarıya doğru homojen bir sıkışma elde edilir. Keçi ayaklı silindirler, özellikle kohezyonlu zeminlerin sıkıştırılmasında kullanılırlar.

Küt ayaklı silindirler, keçi ayaklı silindirlerin değişik bir türü olup çalışma prensipleri benzerlik göstermektedir. Yine aynı şekilde silindir kabuğu temas yüzeyine yüksek basınç sağlayan çıkıntılı ayaklardan ibarettir. Ayakların etki alanı keçi ayaklı silindirlere nazaran daha fazla olmakla birlikte basınç etkisi yönünden keçi ayaklı silindirlerden daha az etkilidir ve daha nemli zeminlerde kullanılmaktadır.

Izgaralı silindirler genellikle bir çekici tarafından çekilerek kullanılırlar. Silindirlerin etrafı ağır çelikle donatılmış ağ şeklinde bir yapıdan ibarettir. Ağır çelik ağlarının altında kalan parçacıkları, yüksek gerilme etkisi altında parçalama yeteneğinden ötürü genellikle yumuşak kayaçların bulunduğu sığ tabakaların sıkıştırılmasında kullanılmaktadır.

Keçi Ayaklı, Küt Ayaklı ve Izgaralı Silindirlerin Kullanıldığı Yerler

-Bu tip silindirler genellikle yol, hava alanı ve toprak baraj inşaatlarında plastik haldeki orta kohezyonlu zeminler ile oluşturulacak dolguların tabakalar halinde sıkıştırılmasında kullanılırlar.

-Keçi ayaklı silindirler özellikle kuru kohezyonlu zeminlerin sıkıştırılmasında kullanılır.

-Killi zeminler için keçi ayaklı ve siltli zeminler için küt ayaklı silindir daha uygundur. Granüler zeminler için bu tip silindirler uygun değildir. Çünkü sıkıştırma sırasında ayakların altına gelen granüler taneler kayarak sıkışmaya karşı koymaktadır. Kuru kohezyonlu zeminlerin sıkıştırılması bu tip silindirler ile mümkün ise de optimum su içeriğinde en iyi neticeyi verirler. Ancak kalın tabakaların sıkıştırılması için çok fazla geçiş sayısına ihtiyaç gösterirler. Serilen tabaka kalınlığı ayak yüksekliğine eşit ise en ideal sıkışma elde edilmektedir.

-Keçi ayaklı silindirler genellikle siltli ve killi yani, ince kohezyonlu zeminlerin sıkıştırılmasında kullanılır.

-Izgaralı silindirler, çelik kısmın bağlantı noktalarının altındaki yüksek uç gerilmeler ile parçacıkları ezme özelliğinden dolayı, özellikle yumuşak kaya tabakalarını sıkıştırmak için uygundur.

Vibrasyonlu Silindirler

Kohezyonsuz zeminlerin en iyi titreşimli yükler altında sıkıştığı, laboratuvarda ve arazide deneysel olarak gösterilmiştir. Bu gerçekten hareketle, silindirlerin üzerine titreşim yaratan makineler yerleştirerek basınç ve titreşim etkisinden birlikte yararlanılmak yoluna başvurulmaktadır.

Vibrasyonlu silindirlerde şu hususlara dikkat edilmelidir;

-Manevra sırasında kesinlikle vibrasyon yapılmamalıdır,

-Silindir izleri oluşturmamak için sıkıştırmalar vibrasyonsuz olmalıdır. Vibrasyonlu silindirlerde en iyi sonuç 2000-3000 dev/dk’lık frekans ve 0,4-0,8 mm nominal genlik ile elde edilir.

Vibrasyonlu Silindirlerin Kullanıldığı Yerler

Vibrasyonlu silindirler arazide kohezyonsuz zemin tabakalarının sıkıştırılmasında en etkili sıkıştırıcılardır.

 -Asfalt kaplamalarda, toprak zeminlerin aksine yüksek frekans-düşük genlik ile sıkıştırmada daha iyi sonuç vermektedir,

-Özellikle ek yerlerinde en iyi sıkıştırmayı sağlarlar,

-Kalın tabakaların sıkıştırılmasında daha iyi sonuç verirler,

-Soğuk ve rüzgârlı havalarda daha az geçişe gereksinim duydukları için daha elverişlidirler,

-Vibrasyonlu sıkıştırmada, demir bandajlılara göre daha homojen sıkışma elde edilir,

-Demir bandajlılarda kenar şeritler orta şeritlere göre daha az sıkışırken vibrasyonlu silindirde daha düzgün bir sıkışma elde edilir.

Ankara Kiralık Silindir olarak, 1997 Yılında lider hidrolik olarak faaliyete başlayan firmamız bugün hala sizler için hizmet vermektedir. Müşteri memnuniyeti odaklı işlerimiz ile tüm ihtiyaçlarınızı minimum maliyet, maksimum fayda vizyonuyla hizmetinize sunmaktayız. Kiralayacağınız her çeşit yol silindiri için iletişime geçip bilgi alabilirsiniz. Bizleri tercih ettiğiniz için teşekkür ederiz.

Bilgi ve iletişim için: https://ankarakiraliksilindir.com/iletisim/